MF: rządowe metody uzupełniania pieniędzy samorządom nie służyły stabilności finansowej JST

„Stosowane przez rząd od 2019 r. rozwiązania dotyczące uzupełniania środków finansowych dla jednostek samorządu terytorialnego nie sprzyjały stabilności, przejrzystości oraz przewidywalności prowadzenia gospodarki finansowej przez samorządy” – czytamy w opublikowanej w poniedziałek przez Ministerstwo Finansów Białej Księdze finansów publicznych.

Jak wskazano, w latach 2019-2022 samorządy miały do czynienia z rosnącą inflacją i rosnącymi cenami energii, które miały wpływ na ich wydatki bieżące, poza tym na budżety samorządów wpłynęła pandemia oraz zwiększone wydatki, związane ze wsparciem uchodźców, którzy napłynęli wskutek wybuchu wojny na Ukrainie oraz na skutek kryzysu uchodźczego. Jednocześnie na uszczuplenie dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego wpłynęły zmiany podatkowe, które wprowadzono w tamtym okresie.

W Białej Księdze wskazano, że rząd interweniował poprzez przekazywanie samorządom środków z budżetu. W 2021 r. przekazano 8 mld zł z tytułu uzupełniania subwencji ogólnej w celu przygotowania samorządów do zmian podatkowych wchodzących od 1 stycznia 2022 r. oraz 4 mld zł z tytułu uzupełnienia subwencji z przeznaczeniem na wsparcie finansowe inwestycji gminnych w zakresie wodociągów i zaopatrzenia w wodę oraz kanalizacji. W 2022 r. samorządy otrzymały dodatkowe dochody z tytułu udziału we wpływach z podatku PIT w kwocie prawie 13,7 mld zł jako wsparcie w realizacji zadań własnych, zaś w 2023 r. – dodatkowe 14,3 mld zł z tytułu uzupełnienia subwencji ogólnej jako kolejne wsparcie samorządów w realizacji zadań publicznych.

„Działania te miały charakter tymczasowy. W efekcie samorządy nie wiedziały, na jakie wsparcie mogą liczyć w danym roku, przez co wpływały negatywnie na realistyczność budżetów i wieloletnich prognoz finansowych JST” – czytamy w Białej Księdze. „Równocześnie działania te służyły omijaniu reguł, w szczególności poprzez +elastyczne+ zarządzanie przestrzenią fiskalną w SRW (Stabilizującej Regule Wydatkowej – PAP) w latach obowiązywania łagodzących ją klauzul i w efekcie odciążenia przestrzeni fiskalnej w latach, w których reguła stawała się bardziej wiążąca” – wskazało również MF.

Resort ocenił, że przy podziale środków brak było transparentnych kryteriów, a także podział programów wsparcia budził także wątpliwości z punktu widzenia przejrzystości, apolityczności i adekwatności kryteriów podziału środków.

„Strona samorządowa wskazywała na powtarzane w kolejnych konkursach i programach wspieranie w większym stopniu samorządów, których włodarze związani byli z partią rządzącą” – czytamy w Białej Księdze.

ms/ mam/