Reforma finansów JST w projekcie budżetu na 2025 r. Ogromny skok dochodów z PIT

W projekcie budżetu państwa na rok 2025 zaplanowano dochody budżetu państwa w wysokości 632,6 mld zł, tj. o 9,8 mld zł mniej niż przewidywane wykonanie w 2024 r. (642,4 mld zł). Jak podkreślono w uzasadnieniu, wynika to wprost z planowanej w 2025 r. reformy dochodów jednostek samorządu terytorialnego. 

„Zmiany w zakresie ustalania udziałów JST w PIT i CIT będą głównie polegały na rozszerzeniu katalogu dochodów z PIT, w których JST mają udział o dochody z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych oraz na zmianie podstawy do naliczania udziałów JST w CIT i PIT. W nowym systemie udziały w CIT i PIT nie będą bezpośrednio powiązane z wysokością podatku należnego, ale będą one naliczane od dochodów podatników, by uniezależnić dochody samorządów z tego tytułu od wprowadzanych zmian systemowych w podatkach PIT i CIT” – zaznaczono w uzasadnieniu projektu. 

Dodano, że w związku z reformą "znacząco wzrośnie kwota przekazywanych do JST dochodów z PIT, która w 2024 r. była zaplanowana na ok. 72,9 mld zł, natomiast w 2025 r. wyniesie ok. 174,1 mld zł". 

W przypadku podatku CIT kwota dochodów z tytułu udziałów przekazywanych do JST, która w 2024 r. była zaplanowana na ok. 26,4 mld zł, wyniesie w 2025 r. ok. 28,2 mld zł.

W uzasadnieniu zaznaczono, że "efektem projektowanej reformy finansowania samorządu terytorialnego będzie wzrost dochodów JST – w warunkach roku 2025 o 24,8 mld zł w stosunku do dochodów, jakie wynikałyby dla JST z dotychczas obowiązujących przepisów".

Koniec Janosika 

W uzasadnieniu wskazano, że w efekcie planowanej reformy samorządowych dochodów począwszy od 2025 r. nastąpi odejście od dokonywania wpłat do budżetu państwa przez jednostki o ponadprzeciętnych dochodach.

Nowa subwencja i potrzeby wydatkowe samorządów 

W związku z planowanymi zmianami systemowymi zmodyfikowane zostaną również zasady dotyczące wysokości subwencji ogólnej z budżetu państwa dla JST. Zgodnie z projektem budżetu na 2025 r. w części 82 – Subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego zaplanowano wydatki w łącznej wysokości 49,76 mld zł, tj. na poziomie niższym o 57,8% niż zaplanowano na 2024 r. (117,9 mld zł).

W uzasadnieniu wyjaśniono, że na zmniejszenie wydatków przeznaczonych na subwencję ogólną wpłynęła zmiana sposobu pokrycia potrzeb finansowych JST. 

Jak zaznaczono, subwencja ogólna na 2025 r. została wyliczona według zasad określonych w projekcie nowej ustawy o dochodach JST, która przewiduje odejście o subwencji ogólnej w formie części wyrównawczej, oświatowej, równoważącej (regionalnej) i rozwojowej, finansowanej wydatkami z budżetu państwa. 

Zamiast części subwencji ogólnej, projektowane rozwiązania zakładają naliczanie jednostkom samorządu terytorialnego potrzeb finansowych (wyrównawczych, oświatowych, rozwojowych, ekologicznych i uzupełniających).

Jak wyjaśniono w uzasadnieniu, „finansowanie naliczonych potrzeb finansowych będzie następować poprzez zwiększone dochody z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych. Subwencję ogólną będą otrzymywały jednostki samorządu terytorialnego, dla których kwota zwiększenia dochodów podatkowych będzie niższa od kwoty potrzeb finansowych”. 

Dotacje dla samorządów 

Na rok 2025 dla samorządów na finansowanie zadań z zakresu administracji rządowej oraz na dofinansowanie ich zadań własnych i zadań realizowanych na podstawie porozumień zaplanowano dotacje w wysokości 29,68 mld zł. 

Jak zaznaczono w uzasadnieniu, dotacje dla JST przekazywane będą w ramach wydatków na zadania klasyfikowane w 23 działach, przy czym najwyższe kwoty dotacji przeznaczane są na zadania: rodziny, pomocy społecznej, bezpieczeństwa publicznego i ochrony przeciwpożarowej, ochrony zdrowia, transportu i łączności oraz administracji publicznej. 

Dotacje przekazywane na zadania w tych działach wynoszą łącznie 28 mld zł, co stanowi 94,3% łącznej kwoty dotacji przekazywanych do jednostek samorządu terytorialnego.

mp/