Dzień dawcy szpiku - 13 października

Czym jest szpik?

Szpik kostny to miękka, gąbczasta tkanka, która znajduje się wewnątrz naszych kości. To właśnie tam powstają krwinki czerwone (odpowiedzialne za przenoszenie tlenu), krwinki białe (czyli komórki układu odpornościowego) i płytki krwi (ważne przy gojeniu się ran). Można powiedzieć, że szpik to „fabryka krwi” i odporności organizmu. Kiedy ta fabryka przestaje działać prawidłowo – np. przy białaczce lub innych nowotworach krwi – lekarze czasami muszą ją zastąpić zdrowymi komórkami od innej osoby. Taki przeszczep daje choremu szansę na powrót do zdrowia i normalne życie.

Po co przeszczep szpiku?

U niektórych pacjentów szpik jest tak zniszczony chorobą albo leczeniem (np. chemioterapią), że sam nie odbuduje zdrowych komórek krwi. Wtedy potrzebne są krwiotwórcze komórki macierzyste od dawcy. Te komórki po przeszczepie „zadomawiają się” w organizmie chorego i zaczynają produkować zdrową krew.

[ZT]83835[/ZT]

Kim jest dawca szpiku?

Dawca szpiku (a dokładniej: dawca krwiotwórczych komórek macierzystych) to osoba, której materiał komórkowy pasuje do biorcy – pacjenta z ciężką chorobą krwi. Ten dawca może być kimś spokrewnionym (np. brat, siostra), ale często to zupełnie obca osoba, znaleziona w rejestrze dawców.

Dawca przechodzi badania lekarskie i, jeśli wszystko jest w porządku, oddaje komórki macierzyste. To pobranie odbywa się najczęściej z krwi obwodowej, rzadziej bezpośrednio ze szpiku kostnego z talerza kości biodrowej, w znieczuleniu.

Kto nim może zostać?

Potencjalnym dawcą szpiku może zostać zazwyczaj każda zdrowa osoba dorosła. W praktyce oznacza to najczęściej wiek od 18 do 55 lat, prawidłową wagę i brak poważnych chorób przewlekłych.

W Polsce fundacje zajmujące się dawstwem (np. DKMS) podkreślają kilka kluczowych kryteriów:

• pełnoletniość – bo decyzja musi być świadoma i prawnie ważna,
• górna granica wieku zwykle do 55. roku życia przy rejestracji (czasem mówi się o 60 latach, ale konkretne limity zależą od procedur i stanu zdrowia dawcy),
• ogólnie dobry stan zdrowia i brak przeciwwskazań medycznych, np. brak aktywnych chorób zakaźnych typu HIV, brak ciężkich chorób przewlekłych układu krążenia, brak niedawno przebytej gruźlicy, brak bardzo dużej otyłości (najczęściej wyklucza BMI powyżej 40).

Co z tatuażami, lekami, trybem życia?

Wiele osób myśli, że tatuaż, kolczykowanie albo wcześniejsze choroby automatycznie dyskwalifikują. To mit. Często takie rzeczy oznaczają po prostu dodatkowe pytania i badania, a nie „nie, bo nie”. Najważniejsze jest aktualne bezpieczeństwo biorcy i dawcy. Jeśli lekarz uzna, że możesz oddać komórki macierzyste bez ryzyka dla Twojego zdrowia, to tatuaż sprzed roku sam w sobie nie musi być problemem.

[ZT]77529[/ZT]

Kiedy obchodzimy dzień dawcy szpiku

W Polsce Ogólnopolski Dzień Dawcy Szpiku obchodzimy co roku 13 października. To święto istnieje od 2002 roku i jest poświęcone osobom, które oddały swoje komórki macierzyste lub szpik, żeby uratować życie innym.

Jest też Światowy Dzień Dawcy Szpiku (World Marrow Donor Day). Obchodzony jest globalnie w trzecią sobotę września. Celem tego dnia jest zwrócenie uwagi, że przeszczepy szpiku to medycyna wysokospecjalistyczna, ale jej fundamentem są zwykli ludzie, którzy zapisują się jako dawcy.

Dlaczego rejestracja dawców jest tak ważna?

Rejestracja w bazie dawców szpiku nie jest „tylko formalnością”. To realny, praktyczny sposób na ratowanie życia ludzi z ciężkimi chorobami krwi, jak białaczki.

• Nie każdy ma dawcę w rodzinie. 
• Zgodność tkankowa bywa bardzo rzadka.
• Młodzi dawcy są szczególnie cenni. 
• To gest, który ma wsparcie systemowe. 
• To bezpłatne i uregulowane prawnie.

[ZT]48147[/ZT]

• _{https://pacjent.gov.pl/artykul/dawstwo-szpiku-co-warto-wiedziec?}
• _{https://www.dkms.pl/faq/kto-moze-zarejestrowac-sie-jako-potencjalny-dawca-krwiotworczych-komorek-macierzystych?}